STRAAT PAARDENKOERSEN
In een senaatscommissie is door alle fracties, met uitzondering 
van de CVP fractie, een amendement goedgekeurd dat
straat paardenkoersen op de openbare weg verbiedt. Dit verbod zal
slechts van kracht zijn van zodra de nieuwe wet op de
dierenbescherming door Kamer en Senaat gesluisd is.  Aanleiding
van het hele debat zijn de straat paardenkoersen in Krombeke en
Sint Eloois Winkel. Nadat de dieren rechtenorganisatie GAIA acties
had aangekondigd, heeft minister Tobback de koersen verboden
omdat "de handhaving van de openbare orde niet kan gegarandeerd
worden." Dit alles zeer tot het ongenoegen van de betrokken gemeenten.

Er waren 6 jaar geen paardenkoersen in Krombeke

Op maandag 23 juni is er weer de jaarlijkse paardenhoogdag in Krombeke met het 96^ste Feest van het Paard. Had de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken Louis Tobback geen halt toegeroepen aan de traditionele paardenkoersen op straat, dan stond er op de overal verspreide affiche gewoon zoals vroeger de 96^ste Straat paardenkoersen van Krombeke. Maar het heeft helemaal geen zin om achteruit te kijken, alhoewel nog velen wat weemoedig zijn, wanneer terug gedacht wordt aan de glorierijke kermismaandag van eind de jaren tachtig en begin de jaren negentig, toen de Vlaamse tv de paardenkoersen in het Witsoonedorp, en ook wel in Sint-Eloois Winkel hadden ontdekt, en gretig beelden kwamen schieten. Krombeke kwam in heel Vlaanderen en Brussel op de buis, maar het werd, spijtig genoeg, ook wel het begin van het einde. Op maandag 22 juni 1993 werden de allerlaatste paardenkoersen op straat verreden in Krombeke. Voor de vzw Folkloristische Paardenkoersen van Krombeke begon een heel moeilijke periode om met een passend programma de massa te blijven boeien op kermismaandag, en iedereen zag met lede ogen hoe de enorme toeschouwersaantallen jaar na jaar slonken. Paarden koersmaandag zou weldra tot de legende behoren. Gelukkig besliste het organiserend comité om vanaf 2000 paardenkoersen te organiseren in een weide, en met het goede van de jaren zonder paardenkoersen, zitten ze in Krombeke alvast weer voor jaren goed met niet alleen de paardenkoersen op een weide, maar ook met een echte paardenmarkt en als afsluiter van de kermismaandag een paar optredens die de massa al 8 jaar hebben kunnen bekoren.

Al jaren komen de meeste toeschouwers van ver buiten Krombeke, en wie ooit de lange rijgen geparkeerde auto’s langs de invalswegen heeft zien staan, weet dat het grote publiek graag naar het Witsoonedorp komt op kermismaandag. Maar toen alles eigenlijk begon in 1912, waren eigenlijk alleen maar enkele Krombekenaren toeschouwer van de eerste paardenkoers, die er kwam na een weddenschap op Sint-Jankermis zondag.

Alle begon immers op kermiszondag van 1912 toen na de zondagsmis 4 marchands in paarden een weddenschap afsloten, wie van de vier beschikte over het snelste paard; en ze zouden alvast niet al te lang wachten op het resultaat te kennen, want de volgende dag werd de eerste paarden koersmaandag van een hele reeks.

Karel Bossaert die een klein boerderijte annex paardenhandel uitbaatte in het begin links van de huidige Blasiusstraat naar Proven, Jules Denys die het verdwenen café met feestzaal A la Belle Vue uitbaatte naast een paardenhandel natuurlijk, waar nu het rondpunt ligt in het centrum van Krombeke, René Verbrigghe, die naast de peerdecommerce ook een café uitbaatte in de laagste woning waar nu José Nevejan woont en Westvleterenaar Arthur Burggraeve die een boerderijtje met paardenhandel uitbaatte waar nu de garage Froyman gevestigd is in de Roggestraat, hadden natuurlijk al heel wat bier naar binnengewerkt, toen ze zich aan de weddenschap waagden. Maar gewed is gewed, en dus reden de vier heren een paardenkoers met hun beste en snelste paard over de kasseien van de befaamde paarden koersomloop, die nog altijd circa 1,1 km lang is. Wie er de weddenschapwedstrijd toen gewonnen heeft, is niet meer geweten. Maar die weddenschap was de start van een ieder jaar terugkerend fenomeen, dat ups en downs heeft gekend, maar nog altijd ergens Krombeke een plaatsje geeft op de landkaart.

Er wordt vermoed dat die eerste paardenkoers bedisseld werd in café A la Belle Vue, maar of de ruiters nu te rikke of op de rug van het paard koersten of toen al in een sieze of koets is ook al helemaal niet meer geweten. In de eerste jaren bestond er immers helemaal geen organisatie, en werd er ook helemaal niets opgeschreven. Het is hier net als bij het Nieuwe Testament; alles werd immers doorverteld, en die gegevens staan momenteel eigenlijk nog nergens vermeld. Alleen de oudste leden van het huidig comité Willy Laureys, Valère Thery, Gilbert Feryn, Paul Deblock en lokaalhoudster Linda Meulenaere weten nog iets van de beginjaren van Krombeke Koerse, en het is dan ook van hen dat we de heldendaden van vroeger hebben kunnen vernemen.

Normaal is er na 1912 elk jaar op kermismaandag in de vooravond een paardenkoers gereden geworden, maar de overlevering vertelt er wel bij dat er tijdens de oorlogsjaren van Wereldoorlog I eens een jaar geen paardenkoers zou zijn geweest, omdat de Duitse bezetter toen veel paarden opeiste, en het is ook geweten dat de Duitsers echte paardenkenners waren, die natuurlijk de beste dieren het eerst meenamen.

Onze gesprekspartners hebben door het gebrek aan enige documentatie dan ook helemaal zicht over de organisatie van de paardenkoersen van tussen beide Wereldoorlogen. Het is pas vanaf 1945 dat Achille Nevejan, vader van José van Drankcentrale Nevejan, de organisatie heeft aangetrokken. De wedders van het eerste uur waren er toen immers niet meer, en alles werd vanaf toen organisatorisch beter aangepakt. Na Achille kwamen Urbain en Albert Dehouck in het comité, en die laatste haalde Raoul Bossaert ook bij het organisatiecomité. Veel jaren werd er gekoerst op paarden koersmaandag en in 1988 kwam de VRT filmen voor hun dagelijks zomers programma; de volgende jaren volgden ook de zenders VTM, RTBF en France 3. En natuurlijk kwam er telkenjare ook meer volk naar Krombeke afgezakt op paarden koersmaandag. De paardenmenners wilden natuurlijk in iedere van de 9 koersen hun kunsten tonen aan de massa, en dus werd er al eens een groter risico genomen. Er viel wel eens een paard, of een paard gleed gewoon uit over de grote kasseikoppen. Of een paard miste zelfs eens een bocht en belandde over enkele auto’s of kwam bijna in een slaapkamer terecht. Natuurlijk veel sensatie, waarbij de tv-zenders natuurlijk maar de ongevalbeelden op het scherm toonden, terwijl er van de koersen zelf bijna niets vertoond werd. Wie herinnert zich niet de altijd maar in de kranten vertoonde getrukeerde foto van een over de tarmac glijdend paard met de 5 poten. En natuurlijk zagen de ‘dierenvrienden’ van Gaia ook die beelden, en met hen ook wel iedereen die tegen deze oude traditie gekant waren. Er kwam op politiek vlak iets in beweging, en alhoewel Vlaams minister Bourgeois de straat paardenkoersen genegen was, diende ook hij te buigen voor de beslissing van federaal minister van Binnenlandse Zaken Louis Tobback die in mei 1994 besliste dat er in België nooit nog paardenkoersen zouden plaatsvinden op de straat. De Krombeekse vzw zocht en vond dan 6 jaar lang een alternatief programma met een paardenmarkt, een attractie zoals trekkertrek op een weide en een afsluitend optreden van een covergroep. Er werd vanaf toen georganiseerd onder de naam Feest van het Paard.

Maar de mensen begonnen achterwege te blijven, en het toeval hielp een beetje toen de Krombeekse organisatoren in oktober 1999 tijdens de paardenfeesten in Sint-Eloois Winkel de heer Decock van de Vlaamse Federatie voor draf- en vluchtkoersen leerden kennen. Die vzw zou vanaf 2000 met paarden komen koersen op een weide te Krombeke, en de Krombeekse organisatoren hebben toen in de weiden van de families Baelde, Deblock en Quaghebeur met man en macht een piste aangelegd tijdens het voorjaar, zodat de eerste weide paardenkoersen in Krombeke plaats vonden op kermismaandag 20 juni 2000. Sedertdien heeft de Krombeekse vzw weer de wind in de zeilen met telkenjare een paardenmarkt vanaf 14 uur, 9 paardenkoersen vanaf 17 uur en 2 optredens van meestal covergroepen op het Krombekeplein aan het rondpunt.

Historische feitjes

Al heel wat jaren wordt er voor de paardenkoersen te Krombeke en aparte affiche gemaakt, maar vroeger stonden er geen sponsors op. Paul Deblock en Valère Thery herinneren zich nog goed dat zij in de beginnenjaren als bestuurslid van deur tot deur ging om zaad in het bakske te krijgen. De mensen waren vrij om te geven wat ze wilden; sommigen gaven 5 (0,125 euro) of 20 fr. (0,5 euro), maar anderen gaven 40 jaar terug toen al meer dan 1000 fr. (25 euro), en zo konden met de opkomst van de landbouwtractoren en de achteruitgang van de boerenpaarden op de bedrijven, koerspaarden geronseld worden uit de ruime regio. Beiden herinneren zich nog goed dat Albert Dehouck zei dat hij zou zorgen voor voldoende paarden voor de koersen, als de bestuursleden maar voldoende geld bijeen konden krijgen. En dan waren er nog deelnemers aan de koersen die de zaak gewoon wilden boycotten omdat er niet genoeg geld op of onder tafel kwam. Omdat er elk jaar och veel centen nodig waren om iedereen te kunnen betalen, werd rond het jaar 1970 gestart met een echte sponsor affcihe, die nog elk jaar enkele maanden voor het Krombeekse Feest van het Paard wordt opgemaakt. Dat paardenvolk een ras apart is, werd inmiddels ook al meermaals bewezen. Tijdens de laatste jaren van de echte straat paardenkoersen, wilde zowat elke paardenhouder naar Krombeke komen om er te komen koersen. Er was wat geld te winnen, en wie een prijs won, kon ook nog later zijn paard aan een duurdere prijs verkopen. En dat de meeste paarden koerspaarden in Krombeke meestal maar oude of minder goede paarden waren, vertelden de handelaars er natuurlijk wel niet altijd bij.

Onze gesprekspartners hebben ook dikwijls wat beleefd tijdens de start van de jaarlijkse koersen; iedereen wilde immers op de eerste rij vertrekken en dat kon natuurlijk niet. Dikwijls is voorzitter tot in 1995, Raoul Bossaert meer dan eens moeten tussenkomen aan de startplaats in de Waaienburgseweg ter hoogte van de schoollokalen; hij moest dan dikwijls maar eens met de wijsvinger over de duim wrijven om de menners tot wat kalmte aan te manen. Het gebeurde ook wel eens dat een menner dan toch de paarden liet starten, zodat Raoul ternauwernood ontsnapte aan een catastrofe door gewoon op een sieze te springen, en een eindje mee te rijden. Het start- en prijzengeld was immers altijd meegenomen om na de paardenkoersen nog tot dinsdagochtend in Krombeke te blijven plakken, en dit fenomeen van lang kermis te vieren,groeide echt pas na de Tweede Wereldoorlog toen er meer en meer paarden van mensen buiten Krombeke kwamen meerijden in de koersen. Door de jaren heen kwamen veel mensen na hun dagtaak op kermismaandag naar Krombeke, maar ze hadden een dagje verlof gevraagd voor de dinsdag zodat men kon blijven plakken tot dinsdagmorgen; er zijn jaren geweest dat zaal Witsoone pas de deuren sloot rond 8 of 10 uur.

De mensen die het ooit allemaal meebeleefd hebben, herinneren zich nog zeker goed dat bij de koersen over de kasseien, voor er eind jaren 60 tarmac werd aangelegd, de hoefijzers van de koersende paarden soms echte vuurspetters in het rond joegen. En wie weet nog dat Omer Marin uit Beveren a/de IJzer, ook vele jaren naar Krombeke afzakte, en dan telkens met zijn paard binnen ging in café ’t Gemeentehuis, waar toen het secretariaat gevestigd was. Want waar in de aanvangsjaren helemaal geen organiserende club bestond, veranderde dit in de jaren 50; toen was André Derycke van café ’t Gemeentehuis penningmeester, en dus werd er daar vergaderd; pas in de jaren 60 werd verhuisd naar café ’t Hof van Vlaanderen, dat nog altijd het lokaal is van het paarden koerscomité.

Eind jaren tachtig en begin jaren negentig kwam het meeste publiek naar Krombeke, en over de hele omloop stonden de hagen van mensen vele rijen dik. Aan de aankomst tussen huidig rondpunt en café Hof van Vlaanderen, moest de meute mensen dan achteruit om doorgang vrij te maken. En ging natuurlijk ook niet altijd even makkelijk; het comité besliste dan ook om een lange soort barrière te laten maken, zodat de aankomstlijn beter, vlugger en veiliger kon vrijgemaakt worden. Het aspect veiligheid is immers altijd belangrijk gebleven, en huidig voorzitter Gilbert Feryn is niet te fier om te beamen dat in die jaren de koersen misschien wel boven het hoofd van de organisatie begonnen te groeien door teveel opgehitste paarden en een minder gedisciplineerd publiek dat minder kwam voor de koersen, maar meer voor de sensatie. Zo zou het niet verder kunnen doorgegaan zijn, maar Gaia hielp mee beslissen in hun plaats. Krombeke diende echt wel de tol te betalen voor het immense succes; waar vroeger amper enkele politiemensen in burger dienst deden op paarden koersmaandag, kwamen tijdens de succesjaren meer geüniformeerden naar het Witsoonedorp. En zeker toen er in 1993 sprake was dat gewezen filmgrootheid Brigitte Bardot met een anti-straat paardenkoersen gevolg naar Krombeke zou komen, stonden zelfs reserve-eenheden van de toenmalige rijkswacht in gevechtkledij te wachten in de Ieperse kazerne. Er werd gelukkig geen filmster gezien te Krombeke, en ook speaker van jaren Kris Rosseeuw was opgelucht in zijn toren kabine, want misschien had hij anders ook in de brokken gedeeld. Dat beeld van de man die de koersen aankondigde in een soort toren is ook velen bijgebleven, en voor Kris, stond meester Alfons Debergh jaren garant voor de afkondigingen.

En dan waren er natuurlijk ook de weergoden, die slechts zelden de Krombeekse paardenkoers minder gunstig gezind was. We hebben nog geweten dat er het hele weekend regen viel, maar op paarden koersmaandag was het droog; straffer nog, het regende ooit pijpenstelen tot rond 17 uur; en toen de koersen begonnen bleef het verder helemaal droog.

Gilbert Feryn herinnert zich ook nog goed dat hijzelf, burgemeester Marc Mahieu, politiecommmissaris Gery Baes en voorzitter Raoul Bossaert in het voorjaar van 1994 naar het kabinet van Vlaams minister Bourgeois trokken, en na de vergadering gewoon niet meer buiten konden uit het gebouw. Of dat de soort karnavalsgroep De Figourinnen uit Oostende naar Krombeke afzakte om tijdens een paardenkoers met enkel dames eens hun verklede kunsten te tonen. Of wie ziet nog altijd wel de ezels tijdens de ezelskoers, waarvan er eentje zo koppig was om een poot te verroeren, dat het beestje zonder duwen, wel nog altijd voor de schoolpoort zou blijven staan zijn. En tijdens de jaren met het meeste volk, was er toen ook wel eens de vraag of er weddenschappen werden georganiseerd, maar officieel is dit alvast nooit gebeurd; natuurlijk zullen er wel weddenschappen plaats gevonden hebben tussen de rijders onderling. Ook zien velen zich nog zo voor de ogen, hoe pastoor Maurice Maes tijdens zijn 27 jaar priesterschap in Krombeke, op maandagnamiddag met de fiets over het paarden koersparcours reed en bad voor het goede verloop van de paardenkoersen. De straat paardenkoersen in Krombeke zijn een stuk geschiedenis geworden, maar Het Feest van het Paard kan zeker nog jaren verder. Het huidig bestuur met voorzitter Gilbert Feryn, ondervoorzitter-lokaalhoudster Linda Meulenaere, secretaris Marnick Lemahieu, penningmeester Willem Vandecaveye en leden Paul Deblock, Valère Thery, Willy Laureys, Wilfried Vandenberghe, Rik Coevoet, Geert Dequeker en Pieter Top hopen alvast met de vele losse medewerkers daarvoor nog vele jaren te kunnen zorgen.